Caldaloba e os tres últimos anos da resistencia da nobreza galega

Last updated on 22 / Maio/ 2007

A Torre de Caldaloba

Desde pequeno sempre quixen ir a este lugar.

Falábase sempre que o último episodio da resistencia dos aristócratas galegos á política centralista dos Reis Católicos culminara coa decapitación do Mariscal Pardo de Cela na Praza da Catedral de Mondoñedo. Pero sempre había, en todas as historias que lía, unha pequena postdata de a penas dúas liñas. Si, a resistencia galega acabara en Mondoñedo, pero non totalmente. En realidade, o último capítulo da Idade Media Galega escribiuse no castelo de Caldaloba. E tiña nome de muller. A filla de Pedro Pardo de Cela e Isabel de Castro, Constanza. Despois da morte do seu pai, Constanza de Castro e o seu home, Fernán Ares de Saavedra, acuarteláronse no Castelo de Caldaloba -que ela herdara da súa nai- e resistiron tres anos o cerco das tropas do comendador castelán López de Haro. Posíbelmente non fora un sitio militar coma os que hoxe nos imaxinamos, xa que requirían unha elevada loxística e o investimento de moito diñeiro, senón máis ben unha intensa marcaxe.

Ata a súa rendición, Constanza aturou tres anos alí dentro. Ao achegarmos ao lugar -que corre na actualidade a mesma sorte que outros escenarios desa dramática historia, como o castelo da Frouseira, ou sexa, que están feitos unha mágoa- non agardaba a sorpresa que alí me atopei. Porque Caldaloba, en realidade, é un enorme castro lugués, con catro foxos e impresionantes murallas castrexas, hoxe camufladas nunha espesa fraga. No centro dese bosque aparece, solitaria, a torre de homenaxe do castelo, unha ruína por sorte algo consolidada, rodeada de vexetación espesa. E nada máis. Caldaloba, a finais do século XV, seguía a ser un castro fortificado, sobre o que as mans medievais ergueron unha torre de pedra e, se cadra, modificaron un dos foxos para establecer un perímetro máis seguro arredor da última torre. En todo caso, a principal obra medieval foi a torre. E aqueles soldados de finais da Idade Media enfrontáronse ao exército castelá durante tres anos nunha fortaleza construída mil cincocentos anos antes, en pleno mundo castrexo.

Os foxos castrexos de Caldaloba

Un escritor de épica e fantasía atoparía neste detalle sorprendente unha boa inspiración, comezando polo marabilloso e sonoro nome do lugar: Caldaloba, e a súa liñaxe de mulleres propietarias que foron o último bastión contra o centralismo castelán. Pola nosa banda, camiñando polos foxos, coa calor da primeira hora da tarde, atopámonos sorprendidos con Constanza de Castro e Fernán Ares de Saavedra, tomando o sol. Constanza vestía as cores do estandarte da última batalla da Idade Media galega.

O Castelo de Caldaloba en Capítulo 0 Mapas