A Pedra Alta no Museo Etnográfico de Castrelo do Val. Foto: Miguel Losada
Estes días andan os medios algo revolucionados cun magnífico descubrimento en Castrelo do Val. A Pedra Alta, unha estela -ou estatua-menhir, como opina Bea Comendador– da Idade do Bronce que contén toda a panoplia dun guerreiro desa época, incluíndo algúns elementos inéditos ata agora en Galicia, como o cinto da espada, o tipo de escudo ou un carro de guerra. O achado, que foi realizado polo señor Lozano, propietario dos terreos e un home moi respectuoso co pasado, que llo comunicou ao experto local en patrimonio arqueolóxico Bruno Rúa e este, á súa vez, aos arqueólogos Alberte Reboreda e Eduardo Breogán Nieto, que estaban traballando na prospección da área. Ao señor Lozano chamáralle a atención a aparición dun porpiaño estraño de granito nunha terra de xisto. Tras a execución do calco que fixo Antonio de la Peña -a gran autoridade para petróglifos neste país-, revelouse o que se agardaba. Era a estela do SW máis ao norte que se localizaba: unha magnífica mostra da confluencia entre as culturas mediterráneas e as atlánticas, soterrada en Castrelo de Val. Conto a historia aquí.
Por este motivo, fixen un infográfico en PDF para culturagalega.org, no que podes descodificar a estela e comprender o universo simbólico destes guerreiros que gravaron esta pedra. Quero agradecerlle a Alberte Reboreda a súa paciencia para traballar comigo na elaboración e revisión dos contidos do gráfico.
O seguinte paso é garantir o que desexan os descubridores: que a Pedra Alta fique en Castrelo de Val, algo que preocupa, e moito, á comunidade local, e que ninguén aínda lle garantiu. Hoxe á mañá, cando falei con eles, houbo un detalle que me conmoveu. Bruno Rúa contoume que o agricultor propietario dos terreos quere facer unha réplica da Pedra Alta, para erguela exactamente no lugar no que se localizou a vella e recuperar non só o lugar, senón o propio sentido do topónimo. Quen di que a xente pasa do patrimonio!
Contidos relacionados
As obras da autovía Santiago-Lugo desvelan unha singular estrutura arqueolóxica
Volven as Repúblicas de Homes Libres: O Castelo da Fin da Terra
O río Ulla e a Terra de Iria á luz das súas fortificacións: conferencia no Casino de Padrón este venres 14
San Vítor de Barxacova, unha necrópole medieval (en crecemento)
A estela do guerreiro de Pedra Alta ficará por agora en Castrelo do Val
Unha nova estela guerreira da Idade do Bronce no sur
Eso mesmo pasou en Sandiás, mais concretamente en Vilariño das Poldras, cando apareceron tres miliarios da Vía XVIII ou Vía Nova. Fronte a idea imperante mantida polos ¨entendidos¨ de arrumbalo no Museo Arqueoloxico de Ourense (un museo que leva pechado anos e anos, e non se sabe cando voltara a abrir…),triunfou deixalos onde apareceran para contemplación dos veciños e dos visitantes…. Ali estan!!!
Agradécese o gráfico. En todos os medios que mirei a nova, só saían fotos dos arqueoloucos, e ningunha da pedra propiamente. Moi esclarecedor, tamén. En Culturagalega facedes un traballón!
E eu tiven a sorte, Xavier, de velos canda ti. Ese é o gran debate: que facer cun patrimonio que pode ser danado ao estar nun espazo público. Recoñezo que a decisión non é doada, e eu mesmo non o teño claro moitas veces, pero se se decide retirar unha peza (sobre todo unha peza que non require un mantemento especial) do seu emprazamento orixinal, debera estar o máis próximo posible a el. Neste sentido, eu vexo claramente a estela de Pedra Alta no Museo Etnográfico do mesmo Castrelo do Val, onde cabalmente tamén a ven os veciños.
A todo isto, dubido moito que a leven a outro sitio. Tede en conta que un pedrolo deste tamaño é, hoxe por hoxe, máis un problema que outra cousa, a efectos de almacenamento administrativo. Seguro que queda en Castrelo, se o concello xestiona ben a historia.
Contrariamente ó que adiota, quero dicir adoita, pasar nestes casos o alcalde de Castrelo do Val entendeu a importancia do achádego e está xa preparando unha sala do museo na que a pedra, ela soa, vai estar como unha raiña. Esperai un pouco e ide vela que paga a pena :-)
Agora o que ven é pechar o tema adminsitrativo e deixar en maus competentes a musealización da devandita sala. Vexo que en Castrelo do Val tense comprendido o potencial como catalizador que pode exercer o achádego tan ricamente contextualizado como é o desta estatua-parafita.
O caso desta pedra alta podería ser paradigmático dun bo xeito de facer dentro da dinámica posta en marcha verso do patrimonio galego. Imos ver.
Impressionante…
Magnífica infografía Manuel.
É posible que para o mes de Xuño vaia unha semaniña pola Estremadura española. ¿Alguén sabe dalgún museo daquela comunidade onde se poida ver algunha destas pedras?
Graciñas e saúdos.
Pancho.
Museo Arqueológico Provincial de Cáceres (Palacio de las Veletas)
Imprescindible.
Extremadura é un terra ben rica en achádegos prerromanos. En concreto, no museu teñen varias estelas deste tipo. Non é quizáis dos máis coñecidos, pero ten un fondo interesantísimo, sobre todo da época protohistórica e romana (entre outras cousas, unha gran cantidade de epigrafía da época imperial). Nos baixos, hai un alxibe da época islámica. E a parte etnográfica é ben interesante.
http://museodecaceres.blogspot.com/
(Para os interesados na Iberia prerromana, recomendable a adquisición do libro publicado polo museu “Lusitanos y vettones”)
No Museo Arqueológico Provincial de Badajoz hai aínda máis estelas, pero non estiven nel.
http://estelasdecoradas.co.cc/estelas_ext/paginas/catalogo_estelas.htm
Graciñas Luis:
Estupendas ligazóns
Pensaba visitar o museo de Cáceres, pero non estaba seguro do de Badajoz. Agora si. Espero tere tempo se finalmente opto por Estremadura, logo de visitar polo menos Cáceres, Granadilla, Hervás, Caparra, Mérida, e polo menos varios das dúcias de espectaculares dolmenes que hai por aquelas terras.
Saúdos.
Pancho, se me permites unha pequena guía…
De Cáceres non te perdas o casco vello (e dentro del, o recén aberto centro de interpretación da Torre de los Pozos). Na parte vella, haiche moito que ver, e todo de balde (agás a Torre Bujaco e algunha cousa máis) Dentro da mesma cidade, podes visitar o centro de interpretación da Cova de Maltravieso (aínda que a cova en si está pechada ás visitas) e o campamento romano de Cáceres el Viejo (para este último, se viaxas en veículo propio, estupendo… está demasiado periférico respecto da cidade)
Pouco máis que engadir á lista que aportaches. Quizáis que te achegues tamén á Comarca de La Vera. E non só por Yuste. La Vera é un auténtico oasis de verdor. E o Val do Jerte tamén está moi ben.
Os menhires de Valencia de Alcántara quedan na outra punta de provincia, xunto á raia portuguesa. Casi imposibeis de diferenciar dos de Axeitos ou Dombate. Logo tes dólmenes doutro tipo no norte de Badajoz (Carmonita, Cordobilla de Lácara) En tódolos casos, hai que ir con tempo e pisando sobre seguro, que non sempre son doados de atopar…
Trujillo, se te animas, ten unha das prazas maiores máis fermosas que coñezo. E o seu casco histórico é fermoso e ben conservado. A medio camiño entre Trujillo e Cáceres, está Botija, onde se atopa un dos meus lugares favoritos: o castro de Villasviejas del Tamuja (a vella Tamusia) Un lugar imprescindible, un pouco apartado e que implica turismo de bota e camiñata polo monte, pero que paga a pena.
Por suposto, un pode ir alén da Serra de Gata, e achegarse a Valverdi du Fresnu, As Ellas ou San Martín de Trebellu, a “falar” coa xente daló.
Perdón pola “brasa”, que quizáis se sae do tema. Pero o norte cacereño é un auténtico universo arqueolóxico, paisaxístico, etnográfico, lingüístico e gastronómico. E (me atrevería a decir que por sorte) non é coñecido dabondo…
(nota: de verdade que en Galicia non temos nin idea da pegada que deixamos en terras extremeñas)
Graciñas de novo Luis:
Vai ter que perdoarnos Manuel por “secuestrarlle” este post, pero coñecéndoo dubido que se amole.
Coma ti, son un namorado do norte da provincia de Cáceres e sur de Salamanca dende que fun no ano 1986 (¡xa choveu!) a participar na rehabilitación da viliña amurallada de Granadilla (esa que se ve no final da película “Átame” de Almodovar), deshabitada por mor da construcción do encoro “Gabriel y Galán”. Daquela visitáramos tamén parte da Serra de Gredos e Peña de Francia, a cidade de Cáceres, Trujillo, Plasencia, Bejar e algún outro sitio.
Pero dólmenes, ningún. Afortunadamente haiche boas páxinas na rede para atopalos, ademáis do catálogo que fixeron Cándido e Juan, socios coma min dos Amigos do Arqueolóxico e que tanto chufo sempre:
http://megalitos.arqueoloxico.com/
Tomo nota de visitar La Vera, onde tamén tiña pensado ir comprar algún bote de pementón :), e doutros lugares que dis e non coñezo.
Saúdos.
Molestia nada! Encántame Estremadura, e aínda que coñezo algúns dos sitios, outros fican ben anotados. Grazas!
Fixádevos se me gusta Estremadura que hoxe pola noite ímonos despachar unha fermosa Torta del Casar…:-)
Manuel: me repito como a cebola. Se non coñeces Villasviejas del Tamuja, non debes perdelo. En todo caso, mellor a partir de outono. Eu fun despois do nadal, e cunha vexetación vizosa, verde e coa humidade das últimas chuvias aínda presente, era como estar nun castro da nosa terra.
http://issuu.com/adismonta/docs/guia_villasviejas/1
De feito, estes últimos anos había sempre unha xornadas de portas abertas a comezos de xuño (o de portas abertas, enténdase como visitas guiadas… o castro é perfectamente visitable todo o ano, coa grata compañía das vacas retintas) Non sei se esta ano tamén haberá.
E pechando o círculo, Manuel… Botija é territorio da Denominación de Orixe Protexida Torta del Casar. De feito, unha das marcas que elabora a famosa torta é “Tamussia”.
Por certo, Pancho, grazas pola ligazón. A ver si a próxima vez que volte á Coruña, a planta baixa do museu xa está aberta.
Para coñecer os dólmenes de Alcántara, eu boto man dunha interesante guía publicada pola Deputación de Cáceres (a través da súa institución cultural El Brocense)
“Guía y Catálogo de los Dólmenes, Antas o Mámoas, dispersos en el término municipal de Valencia de Alcántara” de Manuel Rodríguez Morujo. Fotos a esgalla (iso si, todas en blanco e negro) e planos e croquis sobre como chegar a cada un deles.
Luis, para Villasviejas haberá que deixarlle un día. Magníficas al ligazóns.
Deixo unhas sobre Granadilla e a súa historia:
http://mimosa.pntic.mec.es/vlopez9/GRANADILLA.HTML
http://www.granadilla-caceres.tk/
E como queda cerca de Hervás e Caparra, un sitio á mañán e outra á tarde, que os días de Xuño sonche longos.
Saúdos.
E Manuel Sole, bon proveito con ese delicioso queixo extremeño. ¿Que pan ides usar?.
Unha descoberta, e a proposta dun novo museo.
Cumpre coñecer que existe unha lexislación ( máis agora que vai haber eleccións e hai xente que porpón leis para todo, incluso para quie non gobernen as coalicións) sobre patrimonio cultural. Non estaría de mais que se coñecese a plicase.
Por certo, para o que fala do Museo Arqueolóxico de Ourense debería saber que, a pesar dos seus problemas, mantén aberta unha escolma dos seus fondos ao público, e que é dos pouquiños de Galicia que incorporou a meirande parte dos seus fondos na rede en CERES. Por se for de interese podese ver tamén
http://www.musarqourense.xunta.es/
Finalmente, ao falar dos miliarios de Sandiás pódese valorar o seu estado de conservación e o proceso de degradación do que ten inscrición. Doulle tamén outro exemplo, o das pezas da necropole de San Salvador das Rozas en Medeiros. Como é o seu estado? Cantos fallan dos que apareceron? onde están?
O estado do patrimonio inclue tamén estos aspectos, e poderíamos multiplicar os exemplos na propia provincia de Ourense. Aínda que algúns non o crean, un museo non é un localciño onde se meten cousas (que as veces se limpan e outras non; unhas veces se coidan, outras se perden unha vez que pasa a novidade) que ten uns custes, que precisa de persoal (e certamente son empregos, pero a todo o mundo lle parecen moi caros) e inversións continuadas. Si, xa sei que agora todo o mundo prefire falar de “centros de interpretación”, pero ao cabo, logo de pouco tempo, todos se reclaman “museos”, mirai senón o centro de interpretación de “Aquis Q…” en Baños de Bande, que xa o reclama, ou o que farán os macrocentros da Rede Arqueolóxica de Galicia (por certo, agora reconvertidos en cafeterias e restaurantes xestionadores do patrimonio como se olla naas bases dos concursos publicados para o de arte rupestre).
Finalmente, o uso de réplicas asegura a conservación dunha memoria do territorio que se esquece con excesiva frecuencia e que non se ten en conta cando se fan programas de urbanismo, urbanizacións ou mesmo os plans xerais de ordenación municipal. Esta si pode ser unha liña de traballo sería, pero debería ser adoitada e promovida polos organismos oficiais, o que dúbido que se faga ante a “austeridade” imperante.
Ollo, que no caso de Castrelo do Val, o que queren facer é empregar unha sala do Museo Etnográfico que xa teñen. Non só me parece razoable, senón o axeitado.
…e se aparecese outra, tamén vai para esa sala. :-)
Lin xa dúas veces o comentario de Curuxa e teño que recoñecer que non dou entendido ben o que di, o cal entendo dependido do amusgañamento do gume da miña hermenéutica.
Quere dicir que:
O museo está a cumplir dabondo as funcións de posta o dispor intelectual do público común dos fondos depositados?
A musealización centralizada do patrimonio é intrínsecamente millor que a deslocalizada?
É a súa páxina unha ferramenta axil, interactiva é poliédrica pola que se pode prospectar e acceder con razoable amplitude a ditos fondos?
Se por exemplo, aparecese outro achadego semellante, podese considerar o Museo un interlocutor dilixente ca poboación en xeral?
En fin, xa digo que non o entendín ben.
Lamentoo, pensaba que se trataba dunha páxina que procuraba unha axeitada información e a mellora da coñecemento de todos. Creín que todo o mundo tiña unha concepción do museo como centro de investigación, custodia e difusión, cunha certa especialización funcional e que non calquer centro ou sala instalada con fondos é un museo (independentemente dos requsitos legais, que tamén teñen a súa importancia).
No que atinxe á problemática do Museo Arqueolóxico de Ourense se non cumple esas funcións que lle son propias é pola existencia dunhas circunstancias alleas ao mesmo e responsabilidade dunha autoridade política que determinou o seu peche sen ter definido e aprobado o proxecto de reforma, nen o de crecemento consonte as propostas formuladas.
Sobre outros supostos teóricos creo que non é o lugar para o debate.
Saude e Terra!
Imos ver. No meu caso, eu estou convencido de que os museos están pra seren “centro de investigación, custodia e difusión, cunha certa especialización funcional”
Mais como o de ourense o vai ser se ” non cumple esas funcións que lle son propias é pola existencia dunhas circunstancias alleas ao mesmo ”
Estamos, pois, en que non as cumple. Polo que sea.
No tocante á páxina. o que diga eu, con nome e apelidos, non ten porque ter nada que ver ca páxina,ou? son apenas un advenedizo. Eu mantéñome nos temas e admito, e asumo se é o caso, as críticas ás que me expoño, reservando a miña susceptibilidade pra outras ocasións.
Un saudo Curuxa.
é moi de agradecer a xenerosidade do labrego galego que fixo o achádego. Entendeu a súa importancia e o necesario de coñecer o noso pasado. Xa é máis que boa a súa iniciativa de poñer unha réplica de ise guerreiro onde sempre estivo pra que todos o vexan
Hola, son Jose Luis Lozano, entro neste blog para facer un par de apuntes, un deles carece de importancia pero o outro espero que atraía a vosa atención.
Comezo decindo que non son o dono da finca onde apereceu esta estela, e meu irmán que se chama Manuel, é un autónomo que tivo que ir a Xinzo buscarse a vida hai cousa de trinta anos porque daquela igual ca hoxe había pouco traballo. Non son labrego como di esta xente, son un aldeán, aldeán en paro e considérome cidadán do mundo. A aclaración de que non son labrego fágoa para que non se interprete mal, dada a connotación que ten o de “labrego galego” que por casualidade atopa algo e pensa que é un tesouro, son unha persoa que leo dende pequeno e teño certa cultura, intereseime na arqueoloxía gracias a Bruno Rua, que é unha mente inquieta coma min e que se interesa pola comarca.
Non era miña intención alongarme tanto, pero sí que quedara esto claro.
Agora vai o que importa de verdade, non son o indicado para falar da importancia desta estela, dado que só podo conxeturar. Pero xá postos en materia, darlle as gracias a Pancho e a Luis por desviar o interés desta estela noutra dirección. Comentar que de camiño a Extremadura poden pasar a visitar a media ducia de castros que hai por Cualedro, tomar unha “aughiña” nos balnearios de Verín, ver o museo arqueolóxico de Chaves,…
Doulle as gracias tamén os arqueólogos Alberte Reboreda e Eduardo Breogán polo seu traballo e por contar con nós en todo proceso, dende que foron por primeira vez a Pedra Alta, ata que sairon custodiando a estela de camiño o pequeno museo etnográfico de Castrelo do Val.
A Manuel Gago recoñecerlle a labor que fai neste blog que coñecin por Eduardo Castro e Bruno Rua. Dende a cidade das Burgas, saude a todos.
non entendin a presunta puntualización a “labrego galego”
Estou a pensar en memorias dun neno labrego e non podo por menos que facer analoxías co principiño e a diferencia e similitude que ten a infancia nunha aldea dun pobo galego e o vivir da cidade.
Deixar claro que ser labrego na galiza (así pon nos papeis dos meus pais: labregos) é un traballo digno. Foron a derradeira xeración da familia que viviu no agro e pra o agro. De aí pasamos á cidade. Os que seguen no agro ou vamos por alí temos a obriga (cos nosos devanceiros) de protexer o que que queda de patrimonio na galiza. De aí ven a miña mención alo labrego que fai un achádego (el mesmo ou outra persoa) e sabe da súa importancia. En vez de destruir, ignorar ou expoliar entende o achádego e o fai público pra a súa conservación
Non da máis de si o tema
saúdos
Nemigo, totalmente de acordo contigo. NiPIS, grazas por pasar por aquí e parabéns pola vosa sensibilidade!
Boas tardes sr. Gago. Co teu permiso volvo apropiarme un momento deste post, neste caso para agradecerlle a Luis as súas indicacións sobre o castro vetón de Villasviejas de Tamuja (a vella Tamusia dos xeógrafos clásicos). Páxinas enteiras que se poderían escribir. Pero non tanto polo excavado, que é pouquísimo en sen unha visión global do xacemento, senón polo río e terras arredor das murallas do recinto. Tivemos a sorte e coincidir cun curioso personaxe que nos aprendeu a “ver” o entorno; sobre todo o rio. ¡¡Sorprendente!! o que alí che hai, e ó que os arqueólogos locais non lle fan nin caso, quizais porque non saben ver, ou como dixo esta persoa “veñen a Tamusia, fan as catas para a súa tese, e marchan sen mirar máis”. A quen se achegue por alí (está ben indicado o acceso), primeiro que visite as dúas plataformas do castro e o pouco excavado, e que logo baixe ó río (nesta época xa non leva moita auga e se cruza facil, e que empece a mirar nas penas, a ver que aparece).
Moi interesante tamén algún sequeiro de pementos abandoado no val da Vera. Moita provincia, Cáceres, para só unha semana.
Manuel, xa che mandarei algunha foto en canto as descargue. Luis, se che interesa algunha, podémoslle pedir a Gago se fai o favor de pornos en contacto.
E xa falando do tema deste post, quen pase por Cáceres cidade que non deixe de visitar a sección de arqueoloxía do Museo Pronvincial e a ringleira de estelas tipo guerreiro que alí teñen. Vense perfectamente os moitivos iconográficos comúns.
Por certo, falando con Mónica Montero do asunto de Villasviejas de Tamuja (precioso topónimo para un lugar actualmente deshabitado :) ) pronto vencellou o hidrónimo Tamuja (Tamusia) co noso Tamuxe, derradeiro afluente do Miño antes de chegar ó atlántico (que a ver cando lle recuperan as pozas agora enlamadas pola hidroeléctrica). Haberá que investigar. ¿Alguén ten algunha idea?.
Saúdos.
Un lugar onde o mundo se chama A Pedra Alta.
Respecto ó achadego do monumento de Castrelo do Val, a estatua/estela ou home de predra que é como lles chamaba a xente, téñovos que dicir as intencións, contrastadas, do Museo arqueolóxico de Ourense son as de levala pras dependencias de dito museo onde probablemente fique esmorecendo como tantas outras pezas que logo de ter sido “acomodadas” no tal museo deixan de cumplir unha función antropolóxica no seu contexto de orixe.
E falo de contexto xa que niste caso a pedra estaba perdida, logo das actuacións da concentración parcelaria dos 70, tamén como tantas outras. Neste sentido volver saber dela foi atopar algo, cáseque alguén, que sempre estivera presente, na beira dunha vella corredoira, na paisaxe dos que andaban ca facenda, dos que ian ó rio ou dos que ian namorar.
As cousas sen contexto son outra cousa. Perden. Calan. Apenas obxectos.
E o contexto diste home de pedra está inda patente dun xeito que tes que ir ver para entendelo.
O artefacto tiña dado nome ó lugar: A Pedra Alta. Ou se queremos, o mundo nisa chaira chámase a Pedra Alta. A carón do rio Támega, na linde da parroquia e pé dun espazo chamado o castro que fora habitado, seica hai moito tempo, por unha familia.
Antes estaba perdida mais a xente sabía que andaba por algures. Agora, se a levan, acabouse. Xa non poderá ser o que era: unha persoaxe do Val do Támega, unha referencia, un catalizador de memoria e identidade.
O concello de Castrelo ten dende o mesmo dia do achádego un espazo ad hoc dentro do seu modesto, mais digno, museo local. Visitable en calquera momento dos horarios “normais” ou fora deles preguntando pola chave no pobo, onde cun orgullo de clan han vir gustosamente conosco pra que a poidamos ver, ben iluminada, ela soiña, que inda para iso se deron xeito.
A súa estratexia era a de facer unha réplica pra poñela no sitio onde sempre estivera segundo a memoria local.Agora xa non sei.
No M. Arqueolóxico de Ourense tería que ser unha das pezas da “escolma”, moi cativa, exposta nunha sala xa que o resto do edificio está nunha obra perpetua, e visitable en horario de oficina. Mirai na páxina do Museo e vede que é así. http://www.musarqourense.xunta.es/?mod=sala
Istes achadegos tiñan que ficar, cando se pode e niste caso pódese, perto do seu sitio no mundo para entendelos, ou se cadra escoitalos, ben.
Cumpría que descentralizandoos e facendoos accesibles, fosen aprehensibles de vez. Non mera referencia nun críptico catálogo ou via panel expositivo trilingüe. Digo Eu, ou?
Se cadra algún email ó museo podíalles facer ver, tamén, ista ou semellante perspectiva.
Saude
Se é así, sería un grave erro por parte da Administración. Coincido contigo en que, habendo unha infraestrutura no concello, aló debera quedar. Outra cousa, claro, é o procedemento. Por lei, os achados arqueolóxicos en Ourense deben ser depositados no Museo Provincial e, despois, non sei se é este ou a Xunta quen decide se se quedan noutro sitio.
Estando cheos os museos locais de Galicia de pezas arqueolóxicas de todo tipo -aras, estelas, mobiliario- non deixarlle a Pedra Alta ao concello sería cousa ben fea. Máxime cando non estamos falando dunha peza de metal ou así que precise unhas condicións especiais. A Pedra Alta só precisa agarimo. :-)
A cousa é que ou o procedemento é dunha maneira ou doutra. O que non pode, ou debe, ser é que nistes casos a discreccionalidade dé en ser arbitrariedade incorrendo no que o mesmo ordenamento xurídico proscribe baixo a etiqueta da inderogabilidade singular dos regulamentos:
Se tal é o xeito de proceder para tales supostos, dito xeito tense que aplicar a tódolos casos. Calquer outra cousa xera indefensión. Ou sexa que, por exemplo, se varios están mal aparcados todos haberán de ser propostos para a sanción pertinente; non un e os outros non.
Digo isto porque por calquera parte de Galicia podemos observar elementos arqueolóxicos nos xardíns e outros sitios sen que que Administración mostre a mesma dilixencia ou celo en tódolos casos.
Volvo ó de sempre: Trátase de facer o millor ou o mais doado?Onde cumple millor a súa función o achádego, no entorno do seu contexto ou lonxe dil? Está garantida a accesibilidade ou mais ben o contrario? É imprecindible centralizala e, xa que logo, disolver a súa capacidade expresiva en tanto que obxeto vencellado, inda, ó imaxinario identitario da comunidade? Cal é a mensaxe que as comunidades e individuos que posúan ou atopen semellantes achádegos van recibir por parte da administración? Pasarán os atopadores e posuidores á clandestinidade ante o que eventualemente, poidan entender coma unha actitude expoliativa? vai a favor ou en contra do afianzamento da identidade comunitaria, ou se cadra ista variable non importa?
Cando menos coido que é un debate aberto, e non menor.
Totalmente de acordo, Miguel. Se a Administración non deixa a Pedra Alta no concello, será unha enorme cagada de xestión cultural, máis propia doutros tempos. É de sentido común. Confiemos en que o teñan.