Nas devesas de Bustelos

A devesa e a aldea de Bustelos. Foto: Google Earth

No Mesón O Cruce en Vilatuxe (Lalín) hai uns paneis, algo descoloridos xa polo tempo, nos que aparecen unhas fotografías da natureza montañosa do veciño Candán, nos confíns do concello de Lalín: vales pequenos coma os da remota aldea de Zobra, nos que aínda non había aeroxeneradores. Nun deses carteis, había un paspallás virado en primeiro plano, prestando atención a un fondo chamativo e descoñecido para min, a Devesa de Bustelos. Mentres rematabamos a excelente carne do Mesón (croca, chuletóns “pequenos”), convencímonos de que tiñamos que atopar ese lugar.

Riqueza ecolóxica na devesa de Bustelos. Fotos: Sole

Bustelos está rodeado destas descoñecidas devesas. As devesas son os bosques autóctonos ubicados nas ladeiras máis inaccesíbeis das montañas. Bosques en pendente, fragas que son en si mesmas un tesouro da biodiversidade, conservadas de miragre porque son inaccesíbeis e case impracticábeis para a silvicultura actual. E aínda máis consecuencias, mesmo saborosas: en Zobra, na aldea rodeada destas fragas diversas de matorrancas, atlánticos verdes, flores, fíxose o ano pasado o mellor mel de Galicia, unha marabilla que temos aínda na casa e que tomamos como un animador de espírito. Esa mel marabillosa do Candán hai que agradecerlla a estas devesas.

A de Bustelos, descoñecida, descoñecidísima, é como unha manta espesa que gabea pola montaña, con acivros, castiñeiros, carballos, bidueiros. Como sempre no Candán, as variacións -case por metros- da densidade e altura do manto vexetal informan de como neste planeta a combinación de factores como a insolación, ventos, altura, auga, solo e capas xeolóxicas xeneran consecuencias apreciábeis e explicábeis nos seres vivos: nas poboacións de flora e no desenvolvemento dos exemplares. Sentímonos acompañados na Devesa de Bustelo por múltiples animais que nos observan e vixían. Os homes xa abandonaron o lugar hai tempo e hai como unha confianza inocente nos bichos que saltan por diante nosa, nas rapaces que nos observan desde escasos metros mentres vixían as presas que derribaron. Localizamos o vello carreiro que baixaba aquí desde Bustelo. Nunha parte concreta, hai séculos, os homes de Bustelo ergueron o camiño, nalgúns tramos, literalmente sobre o aire, tirando grandes lousas para vencer o desnivel.

Non hai roteiro de sendeirismo aquí. Recomendo coller a pista onde indico “Pista de entrada” ou escoller o carreiro tradicional pero…importante: o carreiro tradicional está a piques de desaparecer. As xestas e os toxos xa o están a comer, pero se non andamos por el desaparecerá. Ver a localización dos puntos de partida.