Nazareno Violets

Last updated on 24 / Setembro/ 2006

nazareno_1.jpg
Ofrecidos na Procesión das Mortallas na Pobra do Caramiñal. Fotos: Sole

É o terceiro domingo de setembro na Pobra do Caramiñal. Un sabe que acabamos de entrar na festa maior porque ás oito da mañá xa non hai quen durma, dá igual o prolongada e activa que fora a túa noite anterior. Os berros dos ayatolahs dende a igrexa parroquial, magnificados polos potentes altofalantes dispostos para a ocasión, éntranche polas orellas ata espertarte; o feito é tan asumido que os paseantes da mediodía polas rúas da vila comentan que partes da misa o espertaron a cada un: a min tocoume este ano un aleluia reiterativo cantado en ton descompasado, pero compadezo aos que espertaron desta volta co susto no corpo debido a un colectivo “por mi culpa, por mi culpa, por mi gran culpa”. Para os recalcitrantes, sempre quedan os foguetes dos mariñeiros da Covecha, que se encargan de espabilar aos mozos dos concellos veciños. Existen tamén unha serie de sons convertidos nunha banda sonora recoñecíbel cando un dá voltas desesperado na cama: o son metálico do encastre das variñas dos tenderetes de exvotos, chourizos e queixos, as alboradas coas que os grupos folclóricos se presentan nas rúas da vila, un marmurio volcánico de excursionistas de turismo rural -do auténtico- que chegan en mandas dende o amencer. Aquí está o Nazareno e a sonada Procesión das Mortallas. Miles de persoas camiñando, centos de homes e mulleres portando saios violetas, sete ou oito resignados devotos tralos seus propios cadaleitos en ofrenda ao Nazareno.

Este ano interesáronme especialmente os oferentes, ou ofrecidos da Procesión. A diferencia dos penitentes, un ofrecido non cometeu pecado no seu pasado, polo tanto non hai arrepentimento nin vergoña posíbel. O problema que padece non provén dunha desorde anterior, nin dunha falla cometida; o que se busca é o remedio sobrenatural para un problema de saúde, na maior parte dos casos. Hai varios niveis de ofrecemento: a gran maioría faino en silencio, para dentro, e portan un cirio máis ou menos grande ao longo da procesión. En moitos casos, o cirio acompáñase de exvotos de cabezas, pés, mans, corpos pendurados do cirio como cabazas do bastón de peregrino. Durante nove días asisten ás novenas de serán na igrexa de Santiago. Así pídese por un mesmo, por un amigo ou por un familiar. E cada un camiña vestido normalmente cargando en silencio coa súa petición.

nazareno_2.jpg
nazareno_5.jpg
Ofrecida que leva un pano negro ao pescozo, posíbelmente expresando loito

Pero o ofrecido clásico do Nazareno distínguese pola vista: un saio violeta cóbrelle o corpo do peito aos pés, un cinto dourado pendura da cadeira, os pés descalzos percorren as rúas molladas. O ritual, sen embargo, é levadeiro de vez. Durante todo o ano precedente á Procesión, o ofrecido deberá que levar posto algunha prenda violeta, ou o bordón dourado. Moitos farano discretamente, e aos foráneos que non coñecen o código visual mesmo se lles pasará desapercibido.

nazareno_4.jpg
Ataúdes de ofrecidos

Logo están os ofrecidos plus: camiñan tralo seu propio cadaleito (simulado) ao longo de toda a procesión. Familiares e amigos sucédense na carga das caixas, e crean o aspecto máis macabro e atávico da procesión. Nunha certa vergoña e timidez, as familias ofrecidas cos ataúdes camiñan pegadas, como un rabaño, no medio da maré humana, eternamente rodeadas de cámaras que pretenden atrapar algunha sorte de espírito do país e da Galicia ancestral. Eles miran sen medo aos medios: é curioso, un non conseguirá rostros con sorrisos, aínda que si con profundas e lentas olladas, como de animal doméstico.

A inexistencia de pecado e de culpa anterior que xustifique a vestimenta violeta suaviza o impacto social do ofertorio e permite que a tradición goce de relativa saúde. Na lóxica da tradición católica, a intervención sobrenatural só se comprende coa existencia dunha transacción: ti entregas algo para conseguir a intervención divina. ¿Que ofrece de valor un ofrecido do Nazareno para conseguir unha mercé sobrenatural?

Observei a procesión dende o balcón. Movíase lentamente coma un monstro de escamas luminosas. Alí dinme conta da calidade dese intercambio. Porque de súpeto, nesa serpe andante de crentes, un podía distinguir quen tiña un problema familiar de saúde moi serio e quen, posiblemente, non. Sería como imaxinarnos hoxe en día ver camiñar aos doentes de cancro, obrigados a vestirse de xeito diferente, polas rúas das nosas cidades. A transacción –a relevancia do sacrificio- consistía en ofrecer unha violación masiva do espazo íntimo e familiar, tan celosamente gardado nas vilas galegas, e facer pública esa intimidade a golpe de saia, cirio, e cor de vestimenta inusual. De súpeto a procesión converteu a miña vila nunha masiva división entre sans e doentes, nun enorme infográfico vivo de como as enfermidades afectan de xeito indiscriminado á poboación. E alí, nese espazo público, as nais camiñan polos fillos lesionados nos accidentes de tráfico, ou as irmás afectadas de tumor cerebral, e algúns pais pasean o seu violeta, dende décadas, agardando a miragreira curación do síndrome de Down, ou nenos pequenos que padecen dalgún mal case imposíbel.

nazareno_3.jpg
Tamén se ofrece aos nenos

A tombos, e lentamente, o Nazareno chega enfronte á taberna de Rosa, a taberna dos mariñeiros da Covecha, que asoman polas fiestras do seu dominio laico. Comezan trece minutos interminábeis de bruto estourido de pólvora, rematados por tres bombas de palenque, que poñen os pelos de punta ao cura e alteran o ánimo das autoridades militares e civís que van detrás da efixie. Desde dentro da de Rosa, coa cunca de viño interrumpida na barra, algún mariñeiro rise por dentro, pero non sabe moi ben por que.

[audio:nazareno_bombas.mp3]

Be First to Comment

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará